15-lecie muzeum, w którym nie ma kapci

Muzeum Rzemiosła obchodzi 15-lecie działalności. To stosunkowo niewielkie muzeum jest jednak ewenementem w skali kraju. Nigdzie nie są prezentowane przedmioty, które wiążą się z życiem codziennym. Krośnianom, którzy nie znają jeszcze tej placówki, polecamy lekturę niniejszej informacji i spacer do muzeum.

Muzeum Rzemiosła mieści się przy ul. Piłsudskiego 17

Uroczystego otwarcia ekspozycji w budynku dawnej Fabryki Zegarów Wieżowych Michała Mięsowicza dokonał 17 marca 1990 r. Józef Cisowski – pomysłodawca i współtwórca Muzeum Rzemiosła w Krośnie. By uczcić to wydarzenie, dyrektor muzeum Ewa Mańkowska, zaprosiła (17.03) władze miasta i osoby związane z muzeum na rzemieślniczą „zchadzkę”.

Z „Uniwersału Marii Teresy” czyli konstytucji cechu rzemiosł z 1778 r. (pisownia oryginalna):
Zchadzki zwyczayne cztery razy do Roku, ato za każdym razem z wiadomością y przytomnością, od Zwierzchności lub Magiftratu mają bydź obchodzone (…). Mimo rzeczonych kwartałowych fchadzek, żadnych ekstraordynaryjnych* fchadzek całego cechu dozwalać się nie ma, chyba by tego nieodbita wymagała przyczyna...

* Ta schadzka – 17 marca 2005 r. była ekstraordynaryjna, ale też przyczyna była chyba... nieodbita.

Wśród zaproszonych gości była córka założyciela muzeum - Ewa Cisowska (na zdjęciu). Ponad 15 lat temu projektowała wnętrza muzeum. Skąd pomysł na stworzenie takiego miejsca? - Wzięło się to stąd, że w Krośnie było duże archiwum cech rzemiosł, które prawie cudem zostało uratowane w czasie wojny. Niemcy zwykle wywozili i niszczyli polskie archiwa. Gdy już uciekali z Krosna, kazali spakować archiwum rzemieślników. Ale udało się je uratować, bo zamiast dzisiejszych eksponatów, Niemcy wywieźli skrzynie z kamieniami przykrytymi gazetami – opowiada Ewa Cisowska.

Idea stworzenia Muzeum Rzemiosła powstała w czasach „późnej komuny”. - Wtedy sam pomysł pokazywania zasług, czy wartości rzemiosła był tępiony, bo wtedy nazywano to burżujstwem. Ojcu jednak bardzo zależało, żeby te tradycje zachować. Już pod koniec PRL-u, ówczesne władze nie przeszkadzały w tworzeniu muzeum – mówi Cisowska.

"Zchadzka" w Muzeum Rzemiosła. Na ścianie: portrety znanych krośnieńskich rzemieślników

Zanim jednak doszło do jego otwarcia Społeczny Komitet budowy Muzeum Rzemiosła przy Cechu Rzemiosł Różnych od 1982 roku zabiegał o przekazanie na ten cel niszczejącego budynku z zegarem naprzeciwko pałacu biskupiego. Zbieranie pieniędzy wśród rzemieślników, zabieganie o dotacje państwowe, sam remont i adaptacja pomieszczeń na cele muzealne oraz gromadzenie pierwszych eksponatów trwało do 1987 roku, statut Muzeum zatwierdzony został w Ministerstwie Kultury i Sztuki w 1989 r. Pierwszym – i jak na razie jedynym – dyrektorem została Ewa Mańkowska z wykształcenia – muzeolog.

Ewa Mańkowska, dyrektor muzeum, podczas jubileuszowej "zchadzki" przy cechowej skrzyni

- Miałam wtedy 29 lat, byłam w 6 miesiącu ciąży i bardzo chciałam stworzyć coś od początku – wspomina Ewa Mańkowska. – Na początku dysponowaliśmy jedną maszyną do pisania z demobilu Urzędu Wojewódzkiego, dwoma biurkami z Biblioteki Wojewódzkiej, papierem pakowym i 15 arkuszami, racjonowanego i załatwionego po znajomości papieru białego, barwionego później na kolor żółty w wywarze z łupin cebuli. To nie działo się w średniowieczu, ale 15 lat temu! – przekonuje dyrektor muzeum.

Prezydentem Krosna (pierwszym w III RP) był wówczas Roman Buchta (na zdjęciu). Uważa, że muzeum ma szczególne znaczenie dla miasta: - Są tu rzeczy, które nie występują w żadnych innych muzeach w Polsce. To jest typowo tutejsze, związane z tym miastem muzeum – przyznał na jubileuszowym spotkaniu.

Główna wystawa muzeum to „Dzieje rzemiosła Polski południowo-wschodniej”, tworzą ją dokumenty rzemieślnicze z okresu od XVIII do XX wieku oraz wyroby i narzędzia rzemiosła użytkowego, głównie z przełomu XIX i XX wieku. Wśród zbiorów muzeum są m.in.: skrzynia czyli skarbiec cechowy z końca XVII wieku, warsztat stolarski z wyposażeniem, kuźnia, eksponaty związane z zegarmistrzostwem, tkactwem, krawiectwem, modniarstwem, rzemiosłami skórnymi. Najprawdopodobniej najpopularniejszym zbiorem eksponatów jest gabinet fryzjerski z lat 20. XX wieku. W sumie muzeum zebrało ponad 2 tys. eksponatów, a zobaczyło je już prawie 100 tysięcy osób.

Przedwojenny gabinet fryzjerski - niemal wszyscy turyści robią sobie tu zdjęcie

Być może do tych eksponatów dojdzie jeszcze coś – kapcie muzealne. - W 1992 r. oprowadzałam grupę z Izraela, byli to potomkowie krośnian sprzed wojny. Gdy zobaczyłam, że wkładają bose stopy do kapci o standardowym numerze 48, stwierdziłam, że to koniec kariery kapci w naszym muzeum. Dziś te pantofle są umieszczone w szklanej gablocie jako pierwszy eksponat nowej kolekcji, którą będziemy zakładać – mówi z uśmiechem Ewa Mańkowska, dyrektor muzeum.

Muzeum Rzemiosła organizuje także wystawy czasowe oraz lekcje muzealne dla przedszkolaków, uczniów podstawówek, gimnazjów, liceów czy osób niepełnosprawnych. Placówka jest też organizatorem różnego rodzaju imprez artystycznych. Sztandarowym wydarzeniem zainicjowanym przez Muzeum Rzemiosła jest Międzynarodowe Biennale Artystycznej Tkaniny Lnianej "Z krosna do Krosna". Od 1 stycznia br. muzeum podlega też Punkt Informacji Kulturalno-Turystycznej (Rynek 5). W planie jest otworzenie sal ekspozycyjno-koncertowych w piwnicach kamienicy Rynek 5.

Historyczne pieczęcie cechowe to część ekspozycji o dokumentach rzemieślniczych

Pracownicy muzeum śmieją się, że jest ono pod każdym względem „Muzeum Inaczej”: - U nas można dotykać eksponaty, w sylwestra o 12.00 w południe serwujemy wino musujące, 17 marca i w każdą sobotę muzeum można zwiedzać za darmo, w poniedziałki też jest czynne, 1 czerwca dla wszystkich dzieci mamy cukierki, młodniejemy - średnia wieku w 1990 – 47, w 2005- 37 lat...