Projekt jest, teraz trzeba funduszy

W czwartek (12.05) mija 70. rocznica śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego. Nie zostanie teraz jednak odsłonięty w Krośnie jego pomnik, jak pierwotnie planował Komitet Budowy Pomnika. Stanie się to najprawdopodobniej 15 sierpnia br. – na dzień Wojska Polskiego czyli w rocznicę Cudu nad Wisłą.

Tak wygląda stuzłotowa cegiełka na budowę pomnika Józefa Piłsudskiego w Krośnie

Przypomnijmy. Inicjatywa budowy pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego została zapoczątkowana na posiedzeniu żałobnym Rady Miejskiej Krosna w dniu 16 maja 1935 r. Kilka dni później, grupa krośnian zawiązała Komitet Budowy Pomnika Piłsudskiego. Druga Wojna Światowa pokrzyżowała jednak plany upamiętnienia Piłsudskiego.

Związki Marszałka Józefa Piłsudskiego z Krosnem

Pod wpływem idei czynu niepodległościowego Józefa Piłsudskiego na przełomie 1912 i 1913 roku powstały w Krośnie (przy Rafinerii Nafty) oraz w: Białobrzegach, Turaszówce, Potoku, Suchodole, Krościenku Niżnym i wielu innych miejscowościach powiatu krośnieńskiego oddziały Związku Strzeleckiego, które prowadziły ćwiczenia wojskowe przygotowujące przyszłe kadry Wojska Polskiego.

14 czerwca 1914 roku Józef Piłsudski, wówczas komendant główny Związku Strzeleckiego, wraz z szefem sztabu Kazimierzem Sosnkowskim, obserwowali ćwiczenia strzeleckie okręgu rzeszowskiego (wzmocnionego plutonami z okręgów: krakowskiego i lwowskiego), które odbywały się w powiecie krośnieńskim, na polach od Polanki i Dobieszyna po Świerzową i Szczepańcową.

Po ćwiczeniach Komendant Piłsudski odebrał od powracających strzelców defiladę na Rynku w Krośnie, a następnie udał się na kilka godzin do lokalu Związku Strzeleckiego w Rafinerii Nafty w Krośnie, skąd nocnym pociągiem odjechał do Lwowa.

Do walki w szeregach Legionów Polskich (wliczając w to trzy brygady Legionów, Polski Korpus Posiłkowy i Polską Organizację Wojskową) w okresie I wojny światowej wyruszyło łącznie około 600 ochotników z Krosna i powiatu krośnieńskiego (łącznie z żołnierzami, którzy pochodzili z Krosna, ale jeszcze przed wybuchem wojny opuścili nasze miasto). Wielu z nich zginęło w bojach legionowych, pozostali przez następne lata wiernie służyli Rzeczypospolitej.

19 marca 1928 roku Rada Miejska w Krośnie podjęła uchwałę o nadaniu honorowego obywatelstwa miasta Krosna następującej treści: "Rada Miasta Krosna na posiedzeniu w dniu 19 marca 1928 roku uchwaliła jednomyślnie, imieniem wszystkich mieszkańców miasta, prosić Józefa Piłsudskiego, Komendanta Legionów, Pierwszego Marszałka Polski o przyjęcie obywatelstwa honorowego gminy miasta Krosna, w dowód wdzięczności dla Wodza, który wiódł do boju nasze zwycięskie wojska w latach wyścigu krwi z żelazem, który łaskawem zrządzeniem Opaczności uszczęśliwia obecnie Naród błogosławieństwami pokoju, przewodząc Mu w latach wyścigu pracy.

W marcu 1934 r. Odsłonięto tablicę pamiątkową w hołdzie "Pierwszemu Budowniczemu Polski Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu" w Seminarium Żeńskim w Krośnie.

Wielu Krośnian uczestniczyło w sypaniu Kopca Marszałka Józefa Piłsudskiego na Sowińcu w Krakowie.

(Piotr Babinetz)

Idea budowy pomnika musiała poczekać aż 70 lat, by doczekała się realizacji. Wskrzesili ją: Zbigniew Ungeheuer i Andrzej Kołder ze Stowarzyszenia "Portius". Końcem ub.r. Rada Miasta Krosna podjęła uchwałę w sprawie zgody na budowę pomnika. Współczesny Komitet Budowy Pomnika rozpisał więc konkurs na projekt.

W skład komisji konkursowej weszli: Maciej Syrek (artysta rzeźbiarz, przewodniczący komisji konkursowej), Stanisław Słyś (Przewodniczący Rady Miasta), Wojciech Kolanko (radny), Andrzej Prugar (radny), Roman Ungeheuer (architekt krajobrazu), Paweł Ungeheuer (architekt), Andrzej Kołder (przewodniczący Obywatelskiego Komitetu Budowy Pomnika), Adam Kolendowski (członek Obywatelskiego Komitetu Budowy Pomnika), Zbigniew Ungeheuer (sekretarz Obywatelskiego Komitetu Budowy Pomnika).

Komisja zebrała się 26 kwietnia br. Celem spotkania był wybór projektu pomnika i określenie miejsca jego ustawienia. Na ogłoszony konkurs wpłynęły dwie prace: Jerzego Zajdla z Krosna i Władysława Dudka z Krakowa. Wybrano jednomyślnie projekt pomnika artysty rzeźbiarza Władysława Dudka. Jako miejsce postawienia pomnika wybrano skwer przy krośnieńskim Rynku, pomiędzy budynkiem BWA a Rektoratem PWSZ w Krośnie.

Zwycięska koncepcja wyglądu pomnika Piłsudskiego

Na razie trwają przygotowawcze prace urzędowe, uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy, pozwolenie na budowę itp. Po otrzymaniu tych dokumentów architekci opracują projekt zagospodarowania terenu i techniczny projekt samego obeliska. Prace ruszą w czerwcu br. Odsłonięcie pomnika planowane jest na 15 sierpnia br. w dzień Wojska Polskiego.

Pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego wybudowany będzie ze składek krośnian i krośnieńskich zakładów pracy. Samorząd nie może przeznaczyć na budowę pomnika ani złotówki. W tym celu wyemitowano cegiełki o nominałach 5, 10, 50 i 100 zł. Cegiełki są do nabycia w kasach Urzędu Miasta na ul. Lwowskiej i Staszica oraz w innych punktach miasta (punkty oznaczone są okolicznościowym plakatem).

Wpłat można dokonywać również na konto Komitetu:
Kredyt Bank S.A. w Krośnie
nr 31 1500 1490 1214 9003 3546 0000

Skład Obywatelskiego Komitetu Budowy Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego w Krośnie:
Andrzej Kołder - przewodniczący Komitetu
Zbigniew Ungeheuer - sekretarz Komitetu
Adam Kolendowski - prawnik
Czesław Nowak - historyk
Piotr Babinetz - historyk
Maciej Syrek - artysta rzeźbiarz

Adres Komitetu Budowy Pomnika Józefa Piłsudskiego w Krośnie:
38-400 Krosno, ul. Lwowska 24, tel. (13) 43 251 26

Józef Piłsudski jest już w Krośnie symbolicznie upamiętniony - od 1988 r. na frontonie kościoła OO. Kapucynów wisi pamiątkowa tablica poświęcona Marszałkowi.

Zobacz też w archiwum portalu:
• Józef Piłsudski: kiedyś łączył, teraz dzieli (2004-12-15)
• Piłsudski jednak stanie (2005-01-17)