Raport o rodzinie krośnieńskiej

Na ostatniej sesji Rady Miasta (25 czerwca), radni zapoznali się z „Raportem o rodzinie”. Dokument przygotowała Komisja ds. Rodziny. Publikujemy obszerne fragmenty „Raportu”.

"Raport o rodzinie" to 40-stronnicowy dokument, w którym zawarto szereg informacji i danych dotyczących sytuacji rodziny krośnieńskiej, m.in.: uwarunkowania demograficzne, aktywność zawodowa, warunki mieszkaniowe, edukacja, itp. "Raport" powstawał w oparciu o dostępne dane statystyczne w okresie Narodowego Spisu Powszechnego 2002 r.

Czego można się dowiedzieć z raportu? Na przykład tego, że zmienia się model tradycyjnej rodziny - z roku na rok rodzi się mniej dzieci, zawieranych jest coraz mniej małżeństw. Albo tego, że największą grupę wiekową w Krośnie, stanowią osoby w wieku 40-49 lat.

Z wielu liczb wyczytać można też m.in.:
• że końcem 2000 r. na 108 kobiet przypadało 100 mężczyzn,
• że według prognoz w 2030 r. liczba mieszkańców Krosna wyniesie 48,0 tys.,
• że w 2000 r. w Krośnie przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto wynosiło ok. 1660 zł,
• że Wojewódzki Szpital Podkarpacki dysponuje 805 łóżkami,
• itd.

Publikujemy obszerne fragmenty poszczególnych części „Raportu”, które dotyczą danych społeczno-ekonomicznych związanych z rodziną krośnieńską. Ze względu na ciekawe dane i próby analizy, polecamy lekturę tego materiału.

Uwarunkowania demograficzne

Pod koniec roku 2000 liczba ludności w Krośnie wynosiła 48890 i w stosunku do 1995 r. (49277) spadła o 0,8%. Kobiety stanowiły 52% (25420) ogółu mieszkańców, mężczyźni 48% (23470). Współczynnik feminizacji określający w danej populacji ilość kobiet na 100 mężczyzn wynosił 108 i był taki sam jak w miastach województwa podkarpackiego. W kraju wskaźnik ten wynosił 106.

W latach 1997-2000 liczba urodzeń w mieście nie wykazywała znaczących wahań. W roku 2001 nastąpił w stosunku do roku 2000 spadek liczby urodzeń o około 18%:

Odnosząc się do tych danych należy mieć na uwadze fakt, że liczba urodzeń w Polsce maleje nieprzerwanie począwszy od 1984 roku.

Ruch naturalny ludności w Krośnie w latach 1997-2001 (w liczbach bezwzględnych):

W Krośnie w 2001 r. odnotowano 60 rozwodów, a w I kwartale 2002 r. odnotowano 20 rozwodów. Z grupy małżeństw zawartych w 1995 r. do dziś rozwiodło się 14, z zawartych w 1996 r. rozwiodło się 12, z zawartych w 1997 r. rozwiodło się 14, z zawartych w 1998 r. rozwiodło się 9, z zawartych w 1999 r. rozwiodło się 10, z zawartych w 2000 r. rozwiodły się 2.

Dane dla Krosna dotyczące liczby małżeństw, rozwodów, urodzeń żywych, zgonów, przyrostu naturalnego – w zestawieniu rok 1995 i 2000 – na 1000 ludności przedstawiają się następująco:

Migracje ludności

Czynnikiem wywierającym wpływ na liczbę ludności w mieście jest również saldo długookresowych migracji zagranicznych a właściwie przemieszczeń ludności na pobyt stały. Dla Krosna saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały (na 1000 ludności) w roku 1995 było ujemne i wynosiło 2,2 – w roku 2000 było również ujemne i wzrosło do 3,6. W liczbach bezwzględnych, w roku 2000, w ramach migracji wewnętrznej ludności odnotowano 441 zameldowań na pobyt stały i 596 wymeldowań z pobytu stałego. W ramach migracji zagranicznych napływ wyniósł 6 a odpływ 29 osób, co dało łącznie ujemne saldo migracji o wartości 178. Od kilku lat województwo podkarpackie cechuje ujemne saldo migracji.

W roku 2000 w wyniku migracji liczba ludności województwa zmniejszyła się o 1980 osób. Najwięcej ubyło mieszkańców miast – 1649 osób. Najczęściej wyjeżdżali na stałe ludzie młodzi, w wieku 20-29 lat (37,6%). W tej grupie przeważały kobiety (56,6%). Na pobyt stały przybyło także najwięcej osób młodych (35,1%) w tym samym przedziale wiekowym, w większości były to kobiety (55,7%).

Struktura demograficzna

Dla Krosna struktura demograficzna ze względu na wielkość i proporcje ludności w wieku przedprodukcyjnym (do 17 lat), produkcyjnym (18-59 lat dla kobiet, 18-64 lat dla mężczyzn) i poprodukcyjnym przedstawia się (wg stanu w dniu 31 XII 2000 r.) następująco:

Ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowi zatem 24,6% ogółu (w kraju 24,1%), ludność w wieku produkcyjnym 62,7% ogółu (w kraju 61,2%), zaś ludność w wieku poprodukcyjnym stanowi 12,7% ogółu (w kraju 14,7%). Grupa w wieku nieprodukcyjnym stanowi 37,3% ogółu.

Struktura ludności Krosna ze względu na wiek (wg stanu na 31 XII 2000 r.)

W 2000 roku udział osób najmłodszych (w wieku do 15 lat) wynosił 20,38% ogółu mieszkańców. Udział grupy w wieku 19-29 lat, która wyróżnia się najwyższą intensywnością zawierania związków małżeńskich, tworzenia nowych gospodarstw domowych oraz rodzenia dzieci wyniósł 17,18% ogółu mieszkańców.

Prognoza ludności: 2010-2030

Można przyjąć, że tendencje demograficzne prognozowane dla kraju, w większym lub mniejszym stopniu, będą też dotyczyć populacji Krosna. Prognozy dla Krosna opracowane przez GUS – wg stanu na koniec 2000 r. – a dotyczące odpowiednio roku 2010, 2020, 2030 przewidują, iż w roku 2010 liczba ludności będzie wynosić 49,2 tys. w tym mężczyźni 23,5 tys. (47,8% ogółu), w 2020 r. liczba ludności wyniesie 49,5 tys. – w tym mężczyźni 23,6 tys. (47,7% ogółu), w 2030 r. liczba ludności wyniesie 48,0 tys. – w tym mężczyźni 22,7 tys. (47,3% ogółu).

W roku 2010 liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym będzie wynosić 18,5% ogółu, w wieku produkcyjnym 64,8% ogółu, a w wieku poprodukcyjnym 16,7% ogółu. Przewiduje się, że w roku 2020 liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym będzie wynosić 19,6% ogółu, w wieku produkcyjnym 56,8% ogółu, zaś w wieku poprodukcyjnym 23,6% ogółu. W roku 2030 liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym będzie wynosić 17,5% ogółu, w wieku produkcyjnym 56,5% ogółu, a w wieku poprodukcyjnym 26,0% ogółu.

Aktywność zawodowa i bezrobocie

W Krośnie (wg stanu na dzień 31 XII 2000 r.) było zarejestrowanych w rejestrze REGON ogółem 5026 podmiotów gospodarczych, z tego liczba osób fizycznych i spółek cywilnych wynosiła 4486, a osób prawnych i jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej wynosiła 540, w tym 3 to przedsiębiorstwa państwowe, 20 to spółdzielnie, 193 to spółki prawa handlowego, z których 25 stanowi spółki z udziałem kapitału zagranicznego.

W roku 2000 liczba osób pracujących w Krośnie (według faktycznego miejsca pracy; bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób) wynosiła 25915, z tego 12812 osób (49,4%) było zatrudnionych w przemyśle i budownictwie, 6327 osób (24,4%) było zatrudnionych w usługach rynkowych, 5547 osób (21,5%) było zatrudnionych w usługach nierynkowych, 1229 osób (4,7%) w innych działach. Łączna liczba pracujących (z podmiotami gospodarczymi o ilości pracujących do 9 osób) wynosiła w 2000 r. 30202 osoby i na 1000 ludności przypadało 617,8 pracujących.

Najwyższą stopę bezrobocia odnotowano w Krośnie w II kwartale 1993 r., kiedy wynosiła ona 14,80%. Pod koniec roku 2000 wskaźnik bezrobocia rejestrowanego wynosił w Krośnie 9,8%, w lutym roku 2002 wynosił 10,9% i należy do najniższych w województwie podkarpackim. Niższe wskaźniki bezrobocia na Podkarpaciu odnotowywane są jedynie w Rzeszowie.

Bezrobotni zarejestrowani w Krośnie wg poziomu wykształcenia i wieku w 2000 r. (stan w dniu 31 XII):
• kobiety stanowiły 57%, absolwenci 9,1%, zaś nieposiadający prawa do zasiłku 83% ogółu bezrobotnych,
• bezrobotni z wykształceniem wyższym stanowili 3,8%, z wykształceniem średnim technicznym 25,4%, z wykształceniem średnim ogólnokształcącym 6%, z wykształceniem zasadniczym zawodowym 25,1% i z wykształceniem podstawowym i niepełnym podstawowym 39,7%,
• bezrobotni w wieku do 24 lat stanowili 30,93%, w wieku 25-34 lat 25,63%, w wieku 35-44 lata 25,78%, w wieku 45-54 lata 16,32% zaś w wieku powyżej 55 lat 1,34%,
• pozostający bez pracy 1 miesiąc i mniej stanowili 6,2%, pozostający bez pracy od 1 do 3 miesięcy stanowili 14,5%, pozostający bez pracy od 3 do 6 miesięcy stanowili 16,4%, pozostający bez pracy od 6 do 12 miesięcy stanowili 17,6%, pozostający bez pracy od 12 do 24 miesięcy stanowili 20,5%, zaś pozostający bez pracy powyżej 24 miesięcy stanowili 24,8% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych,
• bezrobotni bez stażu pracy stanowili 26,5%, bezrobotni ze stażem pracy do 1 roku stanowili 27% (łącznie te dwie grupy stanowiły 53,5%), bezrobotni ze stażem pracy od roku do 5 lat stanowili 16,2%, bezrobotni ze stażem pracy od 5 do 10 lat stanowili 7,9%, bezrobotni ze stażem pracy od 10 do 20 lat stanowili 13,6%, bezrobotni ze stażem pracy od 20 do 30 lat stanowili 8,4% a bezrobotni ze stażem pracy powyżej 30 lat stanowili 0,4 % ogółu zarejestrowanych bezrobotnych.

Poziom życia – problem ubóstwa

W 2000 r. w Krośnie przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto (bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób) wynosiło 1667,02 zł, co stanowiło w porównaniu ze wskaźnikiem 100 dla kraju poziom – 83,6. W sektorze publicznym przeciętne miesięczne wynagrodzenie wynosiło 1771 zł (brutto), zaś w sektorze prywatnym 1598 zł (brutto).

Warunki mieszkaniowe

Sytuacja mieszkaniowa w Krośnie wg danych GUS na rok 2000 przedstawiała się następująco. Liczba mieszkań wynosiła 14974 (54678 izb), w tym mieszkania będące własnością gminy stanowiły 4,8%. Powierzchnia użytkowa mieszkań wynosiła 918 tys. m², zaś przeciętna liczba izb w mieszkaniu 3,65 (w kraju 3,48), na jedno mieszkanie przypadało przeciętnie 3,15 osoby (w kraju 3,20), z czego na 1 izbę 0,86 osoby (w kraju 0,92). Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania wynosiła 61,3 m² (w kraju 61,5 m²), na jedną osobę przypadało 19,4 m² (w kraju 19,2 m²).

W roku 2000 oddano w Krośnie do użytku ogółem 66 mieszkań i wszystkie były mieszkaniami w budynkach indywidualnych. Ich łączna powierzchnia użytkowa wynosiła 8919 m². W 1995 roku liczba mieszkań oddanych do użytku na 10 tys. ludności wynosiła 8,7 (w kraju 17,4), zaś w 2000 roku 12,8 (w kraju 22,7).

Pod koniec roku 2001 liczba osób oczekujących na lokale socjalne, w związku z wydaniem przez sąd prawomocnych wyroków o eksmisji, wynosiła około 30. Planuje się rozwiązać ten problem przez budowę lokali socjalnych i adaptację strychów na ten cel. Pod koniec maja br. zostaną oddane do użytku mieszkania w budynku przy ul.Bohaterów Westerplatte osobom, które znajdowały się na liście oczekujących na mieszkanie.

Edukacja – szkolnictwo

Przedszkola. W Krośnie od 1995 r. systematycznie maleje liczba dzieci w przedszkolach: w 1995 r. wynosiła – 1543; w 1996 r. – 1469; w 1997 r. – 1417; w 1998 r. 1382, w 1999 r. –1337. W roku szkolnym 2000/2001 funkcjonowało 10 placówek wychowania przedszkolnego (o łącznej liczbie miejsc 1294), do których uczęszczało 1252 dzieci (do 55 oddziałów), w tym 526 dzieci w wieku 6 lat. W przedszkolach było zatrudnionych 98 nauczycielek. W roku szkolnym 2001/2002 liczba placówek przedszkolnych nie zmieniła się, uczęszczało do nich 1184 dzieci (do 52 oddziałów) w tym 522 dzieci w wieku 6 lat. Zatrudnionych było 91 nauczycielek. Wychowaniem przedszkolnym było objętych 62,8% dzieci z terenu Krosna w wieku od 3 do 6 lat.

Żłobki. W roku szkolnym 2001/2002 funkcjonowały dwa oddziały żłobkowe przy Przedszkolu Nr 3 i Nr 5. Uczęszczało do nich 29 dzieci (stan na początku roku szkolnego).

Szkolnictwo podstawowe oraz gimnazjalne w Krośnie w roku szkolnym 2000/2001 i 2001/2002 (stan na początku roku szkolnego):

We wszystkich szkołach podstawowych działają świetlice, z których korzysta około 700 dzieci. W siedmiu szkołach funkcjonują stołówki, które wydają średnio 1460 obiadów na miesiąc. Gimnazjum Nr 5 posiada stołówkę i wydaje 105 obiadów na miesiąc, pozostałe korzystają ze stołówek szkół podstawowych.

Szkolnictwo ogólnokształcące w Krośnie w roku szkolnym 2000/2001 i 2001/2002 (stan na początku roku szkolnego):

Szkolnictwo średnie zawodowe w Krośnie w roku szkolnym 2000/2001 (stan na początku roku szkolnego)

Zestawienie danych, porównujące liczbę uczniów w określonym typie szkół przypadającą na 10 tys. ludności w latach 1995 i 2000 pokazuje, że nastąpił spadek liczby uczniów w szkołach podstawowych o 43%, wzrost liczby uczniów w szkołach ogólnokształcących o 37%, spadek liczby uczniów w szkołach średnich zawodowych ogółem o 8,6%, spadek liczby uczniów w szkołach zasadniczych o 45,2% i wzrost liczby uczniów w szkołach policealnych o 12,6%. W wypadku szkół podstawowych, ogólnokształcących i zasadniczych – stopień zmian liczby uczniów (resp. wskaźnika) jest znaczący.

Szkolnictwo wyższe. W Krośnie od czerwca 1999 r. funkcjonuje jedna uczelnia wyższa tj. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa. W roku akademickim 2000/2001 zatrudniała 122 pracowników naukowych – w tym prof. dr hab. – 9 osób, dr hab. – 11, dr – 31, mgr – 71 osób. Na studiach stacjonarnych studiowało 1300 osób, na studiach zaocznych 380 osób, na studiach wieczorowych 200 osób i na studiach podyplomowych 210 osób.

Ochrona zdrowia

Na terenie Krosna funkcjonuje jedna placówka lecznictwa zamkniętego – Wojewódzki Szpital Podkarpacki dysponujący 805 łóżkami, 10 niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej (wg stanu w dniu 1 X 2001 r.), a także niepubliczne stomatologiczne zakłady opieki zdrowotnej, indywidualne i grupowe praktyki lekarskie, 2 domy pomocy społecznej (o łącznej liczbie 106 miejsc) oraz 30 aptek. W roku 2000 rozpoczął się proces przekształcania publicznych placówek otwartej służby zdrowia zakończony 30 IX 2001 r. utworzeniem jednostek niepublicznych.

Pracownicy medyczni służby zdrowia w Krośnie w 2000 r. (stan w dniu 31 XII)

Wojewódzki Szpital Podkarpacki zatrudniał (wg stanu na dzień 31 marca 2002 r.):199 lekarzy, 1 lekarza stomatologa, 1 farmaceutę, 514 pielęgniarek i 94 położne.

Szpital zapewnia mieszkańcom Krosna opiekę zdrowotną na następujących oddziałach:

Krośnieńskie placówki szkolne mają zapewnioną opiekę medyczną. W roku szkolnym 2000/2001 objęto opieką medyczną 14599 uczniów w tym: 4213 uczniów ze szkół podstawowych, 8667 uczniów ze szkół ponadpodstawowych i 1719 uczniów z gimnazjów. Opiekę pielęgniarską sprawowało 10 pielęgniarek szkolnych zatrudnionych na etacie, opiekę lekarską sprawowało 9 lekarzy, którzy pracowali w szkołach zgodnie z ustalonym harmonogramem pracy (2 razy w tygodniu w zależności od liczby dzieci).

W omówieniu pominięto kilka rozdziałów m.in. o przestępczości czy subkulturach młodzieżowych. Pełną treść "Raportu" (część dotycząca danych i analiz) można "ściągnąć" w formie pliku Word - raport.doc (218 kb). Dziękujemy p. Markowi Hejnowiczowi - rzecznikowi prasowemu Urzędu Miasta za udostępnienie publikacji w wersji elektronicznej.