Do 31.07: Huculszczyzna i twórczość Stanisława Vincenza - wystawa w Muzeum Podkarpackim

Muzeum Podkarpackie w Krośnie (u. Piłsudskiego 16) zaprasza na wystawę "Huculszczyzna jako inspiracja twórczości i filozofii Stanisława Vincenza", którą 14 kwietnia 2011 (czwartek) o godzinie 17.00 otworzy Wieczór Vincenzowski.

Dom Vincenzów w Bystrecu pod Czarnohorą. Na ganku (druga od prawej) Irena Vincenz - żona pisarza. Fot. T. Wilczyński, Lwów, ok. 1939 r.

Celem wystawy i spotkania jest upowszechnienie postaci i spuścizny artystycznej Stanisława Vincenza oraz popularyzacja Huculszczyzny - jednego z najbardziej atrakcyjnych obszarów Karpat.

Stanisław Vincenz urodził się w 1888 r. w Słobodzie Rungurskiej koło Kołomyi na Huculszczyźnie, a zmarł na emigracji w 1971 r. w Lozannie. Czesław Miłosz nazywał go "ostatnim mędrcem XX w." oraz prekursorem idei integracji europejskiej i porozumienia pomiędzy Wschodem i Zachodem Europy.

Stanisław Vincenz z kuzynem Wasylem Łaskurijczukiem. Zbiory rodziny Łaskurijczuków z Żabiego (Werchowyny)

Vincenz był prawnukiem francuskiego emigranta Charlesa-François de Vincenza. Ojciec pisarza był jednym z pionierów przemysłu naftowego w regionie, a matka Zofia pochodziła ze starej szlacheckiej rodziny posiadającej majątek Krzyworównia na Huculszczyźnie. Vincenz w dzieciństwie był wychowywany przez huculską nianię, a potem uczęszczał do gimnazjum w Kołomyi i Stryju. Studiował na Uniwersytecie Lwowskim i Wiedeńskim prawo i filozofię, z której uzyskał doktorat.

Stanisław Vincenz w domu w Bystrecu pod Czarnohorą, wrzesień 1935 r. Zbiory Joanny i Andrzeja Vincenzów

W okresie I wojny światowej walczył pod Haliczem i we włoskich Dolomitach. W latach 20-tych był redaktorem miesięcznika "Droga", gdzie publikował eseje z filozofii religii. We wrześniu 1939 r. został aresztowany przez NKWD i osadzony w sowieckim więzieniu. Zwolniony wiosną 1940 roku, opuścił huculski Bystrec i w maju przedostał się z rodziną na Węgry. Po wojnie zamieszkał we Francji i współpracował z paryską "Kulturą". Zgromadził wokół siebie wielu pisarzy, dla których był mistrzem duchowym.

Prochy Vincenza zostały w 1992 r. sprowadzone na krakowski cmentarz na Salwatorze. Dopiero w 2008 r. nad grobem Stanisława i Ireny Vincenzów po raz pierwszy w historii zabrzmiały dźwięki trembit huculskich, na których zagrali Huculi z Werchowyny.

Krzyż huculski w Bystrecu postawiony na miejscu, gdzie kiedyś stał dom Stanisława Vincenza

Wystawa obejmuje 60 fotografii związanych ze Stanisławem Vincenzem, jego rodziną i Huculszczyzną. Zdjęcia pochodzą ze zbiorów Joanny i Andrzeja Vincenzów, mieszkających obecnie w Niemczech. Jest to część fotografii, które zostały przeniesione i ocalone w maju 1940 r. w trakcie ucieczki rodziny Vincenzów na Węgry.

Najcenniejsze i najciekawsze są fotografie przedstawiające samego pisarza, który w latach 1926-1940 mieszkał w huculskiej miejscowości Bystrec, położonej u stóp głównego grzbietu Czarnohory. Przedstawiają jego nie istniejący już drewniany dom wybudowany przez majstra Mohureca.

Fragment tablicy pamiątkowej przy krzyżu Vincenza na Skarbach w Bystrecu

Zdjęcia przedstawiają także pisarza z jego przyjaciółmi Hucułami, z którymi związał się na całe życie i którzy byli inspiracją jego twórczości pisarskiej, nawet po opuszczeniu Huculszczyzny. Fotografie są bardzo cenne, ponieważ przedstawiają kulturę huculską: budownictwo sakralne, obrzędy, typy huculskie, spław drewna czy widoki górskie.

Uzupełnieniem ekspozycji jest pokaz zabytków sztuki huculskiej z przełomu XIX i XX w., wzbogacony przykładami strojów huculskich, grafik oraz cennym zbiorem obiektów ikonograficznych.

Wystawa fotografii i Wieczór Vincezowski odbędą się w ramach Międzynarodowego Festiwalu Huculskiego "Słowiańska Atlantyda" w 40-tą rocznicę śmierci pisarza Stanisława Vincenza.

Program "Wieczoru Vincenzowskiego":
● "Czytając Vincenza – odbiór Twórcy i dzieła w środowisku współczesnych krajoznawców" - Dariusz Dyląg (Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie)
● diaporama "Wokół Bystreca" - Witold Grodzki (Koło Przewodników przy Oddziale PTTK w Krośnie)
● diaporama "Powidoki z Karpat" - Jacek Wnuk (www.karpatywschodnie.pl)
● "Śladami Vincenza" - pokaz filmu z 2000 r. w reżyserii Waldemara Czechowskiego.

Patronat medialny