Do 23.12: ''Czystość i brud. Historia higieny'' - wystawa

Muzeum Rzemiosła w Krośnie zaprasza do Piwnicy PodCieniami (Rynek 5) na wystawę "Czystość i brud. Historia higieny", która będzie czynna do 23.12.2011. Wernisaż odbędzie się 20 października 2011 (czwartek) o godzinie 17.00.

Wystawa porusza temat zazwyczaj omijany w kulturze i sztuce

"Kąpiel, jeśli nie jest środkiem medycznym, wskazanym w razie palącej konieczności, jest nie tylko zbyteczna, ale bardzo szkodliwa dla ludzi" - taką ideę wyznawał Renaudot - francuski lekarz i filantrop z przełomu XVI i XVII wieku, czyli epoki oświecenia. Jak widać w zakresie utrzymania higieny osobistej oświecony jednak nie był.

Trudno nam dziś uwierzyć, że jeszcze kilkadziesiąt lat temu tylko nieliczne domy wyposażone były w łazienkę, bieżącą wodę czy wannę. Tym bardziej szokować może fakt, że w wiekach wcześniejszych kąpiel była czynnością rzadką i uznawaną za niebezpieczną.

Przez długie lata synonimem czystości była, w prawdzie często zmieniana, lecz zakładana na brudne ciało – bielizna. Mycie natomiast ograniczało się do ochlapania twarzy i rąk. Należy jednak zaznaczyć, że w każdej epoce ludzie w różny sposób pojmowali higienę.

Łaźnie rzymskie, gdyby nie były miejscem spotkań, zapewne cieszyłaby się dużo mnniejszym zainteresowaniem

Pierwsze toalety pojawiły się już w kulturze starożytnych Rzymian i Greków, którzy posiadali łaźnie. W Rzymie były one także miejscem koedukacyjnych spotkań towarzyskich.

Średniowiecze przejęło od Rzymian zwyczaj zażywania regularnych kąpieli, wzbogacając asortyment łaźni o kilka dodatkowych usług - niekoniecznie pochwalanych przez ówczesne duchowieństwo. Dopiero przełom średniowiecza i renesansu, który w połączeniu z rozszalałymi epidemiami i powstaniem teorii o przenikalności ludzkiej skóry, doprowadziły do katastrofalnego upadku higieny.

Za odmienną od naszej wizją higieny poszedł w parze nieznośny fetor obecny tak w domach biednego ludu, jak i w rezydencjach szlachty. Ratunkiem w tej sytuacji stało się nacieranie pach gałkami różanymi, obfite perfumowanie odzieży, używanie dużych ilości pudru i młoteczków na kowadełkach, służących do likwidowania wszy i pluskiew.

Panowało przekonanie, że kąpiel mogłaby otworzyć pory skóry na złe powietrze i choroby, powodując osłabienie organizmu, a nierzadko i śmierć. Skłonności do czynienia zabiegów higienicznych nie sprzyjał ponadto fakt, że w czasach purytańskich widok własnego nagiego ciała był na tyle gorszący, że należało się tego wystrzegać.

Jeszcze nie tak dawno zwykła wanna była elementem wyposażenia luksusowego

Nie tylko jednak z nieumytych ciał dobywał się nieznośny odór. Na francuskim dworze królewskim – z braku toalet – dworzanie załatwiali swoje potrzeby fizjologiczne gdziekolwiek, nawet na korytarzach, schodach czy w pałacowych ogrodach. Skoro więc Wersal nie posiadał "wygódek", całkiem zrozumiałe jest, że sytuacja w Polsce wyglądała podobnie.

Sąsiedzi uważali Polaków za wyjątkowo brudny naród. Od tego przekonania wzięła się nazwa powszechnie występującego w owych czasach kołtuna – zbitej masy niemytych, nieczesanych włosów.

Rewolucja przemysłowa i rozwijający się kapitalizm zaczęły na szczęście wpływać na podniesienie poziomu higieny w Europie. Jednak owe wychodzenie "z brudu i smrodu" następowało bardzo powoli. Moda na wyjazdy lecznicze "do wód", rozpowszechniająca się wśród lepiej sytuowanych obywateli, stanowiła początek tego zjawiska.

Brud łączony był odtąd z biedą, defektem moralnym lub lenistwem. XIX wiek zaowocował licznymi innowacjami w zakresie higieny, jak choćby wynalezieniem papieru toaletowego. Upowszechnienie higieny dokonało się ostatecznie w XX w. i wtedy dopiero dobrodziejstwa, bez których współcześnie nie możemy się obejść, stały się powszechnie dostępne.

Wystawa "Czystość i brud. Historia higieny" jest próbą ukazania historii zabiegów higienicznych. Temat intymnych czynności pielęgnacyjnych, na ogół pomijany, tym razem został wydobyty na światło dzienne.

Nadarza się okazja, aby poznać dzieje takich przedmiotów, jak: nocnik, toaleta, szczoteczka do zębów czy wanna oraz dowiedzieć się więcej o słynnym kołtunie, pierwszych kosmetykach bądź chorobach będących skutkiem notorycznego niemycia się. Wystawa prezentuje eksponaty głównie z XIX i XX wieku.