Do 31.01: Zamki na szlaku handlowym pogranicza polsko-słowackiego

Muzeum Podkarpackie (ul. Piłsudskiego 16) zaprasza na wystawę "Zamki na szlaku handlowym pogranicza polsko-słowackiego", której otwarcie nastąpi 17 listopada 2011 (czwartek) w ramach konferencji archeologicznej "Zamki w Karpatach". Wystawa będzie czynna do końca stycznia.

Zamek Kamieniec w Odrzykoniu, litografia wg rysunku A. Gorczyńskiego, 1837 r.

Wystawa obejmuje 70 zdjęć ukazujących cztery przygraniczne warownie: Rytro, Muszynę, Plaveč i Kamenicę, zlokalizowane na trasie nowo wytyczonego szlaku turystycznego nawiązującego do traktu prowadzącego na Węgry. Oprócz fotografii i rycin wystawa obejmuje najciekawsze zabytki wydobyte podczas prowadzonych tam prac wykopaliskowych.

Wystawa obejmuje zdjęcia ukazujące pozostałości wspomnianych zamków wykonane głównie jesienią 2010 roku oraz fotokopie rycin z połowy XIX i początku XX wieku. Na wystawie będzie można obejrzeć także zdjęcia wykonane specjalnie na potrzeby wystawy przy pomocy paralotni oraz zdjęcia dokumentacyjne robione podczas prac archeologicznych.

Początki eksponowanych budowli sięgają drugiej połowy XIII i początków XIV wieku, a czasy ich świetności przypadają na schyłek średniowiecza i początek okresu nowożytnego. Obiekty te ulegały zniszczeniu, zostały porzucone lub tak jak Plaveč - zamieszkiwane do lat 40. XIX wieku.

Riuny zamku w Muszynie, publikacja w "Przyjacielu Ludu" z 1837 r.

Rytro to niewielki zamek obronny z jedną z najstarszych cylindrycznych wież w Polsce i bardzo ciekawym rozwiązaniem u bram. Wielką kłódkę, która zamykała bramę, można zobaczyć wśród zabytków wystawy.

Muszyna do niedawna znana wyłącznie z postaci przyziemia baszty, co roku "rośnie", dzięki badaniom archeologicznym. Dzisiaj wiadomo już, że była to nie tylko zwykła strażnica, ale znajdowała się tam jedna z rezydencji biskupów krakowskich wykończona z dużą starannością.

Podczas prac wykopaliskowych pozyskano kilkanaście tysięcy zabytków, z których najciekawsze można obejrzeć na wystawie. Warte uwagi są zwłaszcza piękne, chociaż bardzo zniszczone, wczesnorenesansowe kafle, z których kilka zrekonstruowanych można podziwiać w gablotach.

Warto zwrócić też uwagę na bogaty zespół militariów oraz oporządzenia jeźdźca i konia oraz metalowe elementy wyposażenia zamku, a także ozdoby i części strojów. Interesujące są także miedziane krążki, które sugerują działanie na zamku fałszerzy monet.

Zamek w Plavču niemal w całości zniknął podczas licznych późniejszych przebudów, którym z pasją oddawali się jego właściciele. Ostatnia z 1830 r. naruszyła na tyle statykę murów, że zamek porzucono jako zbyt niebezpieczny do zamieszkania.

Kamenica to jedno z większych wieloczłonowych założeń obronnych na Słowacji. Najstarsze relikty znajdują się na szczycie wyższego wypiętrzenie, które łączy się z młodszą częścią rozlokowaną na sąsiednim wzniesieniu. Poniżej znajdował się rozległy dziedziniec oraz trzy podzamcza. Zamku broniły mury z basztami, wały oraz fosa. Obecnie na powierzchni są widoczne niewielkie partie murów, ale malownicze położenia i rozległe widoki rekompensują ten niedostatek.

Wystawa wprowadza w świat historii i teraźniejszości wymienionych wyżej zamków obronnych i pokazuje jednocześnie jak wiele te obiekty łączyło. Mimo przynależności do różnych państw i różnego poziomu kultury materialnej, ówczesny styl życia był bardzo zbliżony. Wystawa ma na celu zapoznać z warowniami i zachęcić do ich odwiedzenia pozostałości po nich.

Projekt został sfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz budżetu państwa za pośrednictwem Euroregionu Tatry w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polaka-Republika Słowacka 2007-2013.