Kalendarium historyczne

Osiem wieków Krosna

1282 - Pierwsza historyczna wzmianka o Krośnie. Książę krakowski Leszek Czarny nadaje biskupstwu lubuskiemu immunitet dla jego 34 małopolskich posiadłości, w których wymienione jest Krosno.

poł. wieku XIV - Kazimierz Wielki lokuje miasto na prawie magdeburskim.

1365 - Kazimierz Wielki zezwala na wybudowanie w mieście postrzygalni i rani sukienniczych.

1367 - Kazimierz Wielki wydaje dokument potwierdzający sprzedaż wójtostwa w Krośnie - przez dotychczasowych wójtów Michała i Jakusza - Peszkowi z Tarnowa. Z tegoż roku pochodzą pierwsze wzmianki o wznoszeniu w mieście murowanych obwarowań.

1399- miasto uzyskuje od Władysława Jagiełły grunty pobliskiej wsi Szczepańcowa Wola.

1403 - krośnieński cech rzeźników otrzymuje statut ogłoszony przez wójta dziedzicznego i rajców. Należy on do najstarszych dokumentów cechowych zachowanych w Polsce.

1413 - Krosno posiada już dwie szkoły. W latach 1400-1600 około 173 krośnian zostaje wpisanych w Album Studiosorum Akademii Krakowskiej.

1424 i 1459 - cech krośnieńskich szewców uzyskuje dwa statuty.

1459 - cech krawców - powstały około poł. XV w.- otrzymuje statut wzorowany na poznańskim.

wiek XV - powstaje cech sukienniczy oraz specjalne przedsiębiorstwa do wykańczania sukien tj. folusz i ramy sukiennicze. Krosno staje się znaczącym ośrodkiem produkcji płócien i barchanów znanych w Krakowie oraz odległej Mołdawii. W mieście istnieje szpital miejski.

1461 - Kazimierz Jagiellończyk wydaje zezwolenie na budowę wodociągu o podziemnych drewnianych rurociągach dla prowadzenia wody. Krosno otrzymuje ów przywilej po Krakowie i Lwowie. Zachowane fragmenty można obejrzeć w Muzeum Okręgowym i Muzeum Rzemiosła w Krośnie.

1473 i 1474 - najazd Węgrów pod dowództwem Tomasza Tarczaya. Miasto wprawdzie nie zostaje zdobyte jednak najeźdźcy palą przedmieścia wraz ze szpitalem i kościołem św. Ducha.

1482 - Miasto nawiedza zaraza.

1494 - Krosno dotyka powódź. W związku z tym miasto otrzymuje zwolnienie na okres dwóch lat od czynszu z blechu miejskiego.

1500 - Miasto trawi pożar. Przywilej królewski zwalnia go od podatków na okres 20 lat.

wiek XVI - Okres największego rozkwitu Krosna. Miasto posiada swoją cegielnię, młyn, folusz, blech. Korzysta z przywileju królewskiego na poszukiwanie wapnia. Jest silnym ośrodkiem handlowym. Posiada komorę celną i prawo składowania towarów. Liczy od 3 do 4 tysięcy mieszkańców. Następuje szybki proces urbanizacji, powstają murowane budowle w zwartych pierzejach ulicznych.

1523 - Rada Miejska wykupuje wójtostwo od Jana Bonera za imponującą sumę 2400 florenów.

1530 - W Krośnie powstaje zbór luterański. Prawdopodobnie jakiś czas istniały również kościoły kalwińskie w pobliskiej Komborni, Iwoniczu i Korczynie.

1559 - Zygmunt August przyznaje miastu przywileje handlowe. Ustanawia trzeci jarmark doroczny na dzień 1 stycznia, nadaje miastu prawo składu na wino, żelazo i inne towary przywiezione z Węgier, przyznaje dochody z podatku od trunków na 20 lat dla wspomożenia obronności miasta.

1569 - Mocą przywileju królewskiego zakazuje się osiedlania w mieście Żydów.

1614 - Piotr Bal - podkomorzy sanocki sprowadza jezuitów do Krosna. Wkrótce przystępują oni do tworzenia szkól. Od roku 1647 wysoki poziom nauczania i odpowiedni dobór kadry pedagogicznej powoduje, iż jezuicka szkoła krośnieńska zostaje zaliczona do rzędu kolegiów.

1638 - 11 września wybucha w mieście gwałtowny pożar.

1655 - Krośnianie przy pomocy wojsk płk. Wojniłłowicza likwidują chorągiew polską służącą Szwedom, a dowodzoną przez Prackiego.

1656 - Jan Kazimierz wracając ze Śląska zatrzymuje się w mieście i wydaje manifest wzywający chłopów do walki ze Szwedami pod wodzą Wojniłłowicza.

1657 - Wojska siedmiogrodzkie Rakoczego nie mogąc zdobyć silnie ufortyfikowanego miasta, palą przedmieścia: krakowskie i węgierskie.

1661 - Jan Kazimierz ustanawia nowe przywileje na jarmarki (dwutygodniowy w pierwszą niedzielę po Wielkanocy i na św. Szymona i Judę oraz czterotygodniowy w dzień św. Trójcy).

1764 - Stanisław August Poniatowski potwierdza przywileje dla miasta Krosna.

1768-1772 - W okresie konfederacji barskiej mieszkańcy Krosna wspierają konfederatów. Pod miastem mają miejsce potyczki z wojskami carskimi.

1772 - Pierwszy rozbiór Polski. Dnia 12 czerwca Austriacy wkraczają do Krosna.
Jesienią tegoż roku pod miastem odbywają się wielkie ćwiczenia wojskowe. Krosno wg nowego podziału administracyjnego znalazło się kolejno w: obwodzie czerwonoruskim (1772-74), okręgu dukielskim (1774-82), a po reformie józefińskiej (1782) w cyrkule dukielskim.

1774 - Otwarto gimnazjum państwowe utworzone w miejsce zlikwidowanego po 1773 r. kolegium jezuickiego.

1846 - Dnia 20 lutego w mieszkaniu kupca krośnieńskiego Marcelego Myczkowskiego agent powstańczy Franciszek Wolański ogłasza odezwę o wyznaczeniu daty wybuchu powstania na noc z 21/22 lutego. Podczas tzw. rabacji chłopi napadli na dwór w Komborni łupiąc go i plądrując, w Krościenku Wyżnym na folwark Mikołaja Nowosielskiego, w Polance pobili Tytusa Trzecieskiego i przebywającego tam wówczas Wincentego Pola - obydwu odstawili do cyrkułu w Jaśle.

1846/47 - Wybuch epidemii tyfusu i dżumy oraz klęska głodu dziesiątkuje ludność Krosna.

1848 - Wiosna Ludów w Krośnie. Utworzono Gwardię Narodową, na czele której jako kapitan stanął miejscowy aptekarz J. Łagoński, a jako porucznik - Kamiński. Przewodniczącym rady został lekarz J. Kallay, z pochodzenia Węgier.

1863 - Wybuch powstania styczniowego. Z Krosna i okolicznych miejscowości wyrusza 12 powstańców. Znaczne sumy na rzecz powstania ofiarowali: K. Klobassa, T. Trzecieski, I. Łukasiewicz.

1867 - Obszar miasta Krosna powiększa się o gminę wiejską Guzikówka.

1867-1914 - Okres tzw. autonomii galicyjskiej. Utworzono powiat krośnieński. Miasto stało się siedzibą starostwa obejmującego trzy miasta, dwa miasteczka, 104 wsie. Pierwszym starostą został H. Pfau (1870). Ponadto Krosno uzyskało własny samorząd.

1872-1884 - Budowa linii kolejowej tzw. transwersalnej. Biegła ona wzdłuż łuku Karpat od Zwardonia aż po Husiatyn przez Żywiec, Suchą, Stróże, Jasło, Krosno. Dzięki nowemu połączeniu miasto otrzymało kontakt z ogólnogalicyjskim rynkiem handlowym.

1874 - Założenie Towarzystwa Zaliczkowego.

1887 - Dzięki wsparciu Krajowej Komisji Przemysłowej i Wydziału Krajowego założono Szkołę Tkacką. W dwa lata później przekształcono ją na Krajową Szkołę Tkacką.

1888 - Wojciech Lenik zakłada w Krośnie pierwszą drukarnię.

1891 - Z połączenia spółki tkackiej i Galicyjskiego Towarzystwa dla Krajowego Przemysłu Tkackiego powstaje Towarzystwo "Prządka".
- Powstanie Towarzystwa Mieszczańskiego "Zgoda".

1892 - Założenie Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół".

1895 - Staraniem burmistrza F. Czajkowskiego powstaje Seminarium Nauczycielskie Męskie wraz z internatem.

1898 - Otwarcie trzyletniej Szkoły Rolniczej w Suchodole

1900 - Przy wybitnym poparciu marszałka powiatu A. Gorayskiego otwarto Szkołę Realną. Nowomianowanym kierownikiem został K. Brzostowicz. W 1921 r. przekształcono ją w 8-letnie Państwowe Gimnazjum im. M. Kopernika, a po reformie jędrzejewiczowskiej w 4-letnie gimnazjum.

1901 - Krosno staje się siedzibą koła Towarzystwa Szkoły Ludowej. Staraniem władz miejskich i lekarza drą Z. Kaczkowskiego powstaje szpital powszechny. W okresie międzywojennym, przy poparciu J. Bergmana zainicjowano budowę szpitala epidemiologicznego.

1909 - Założenie Towarzystwa Rolniczego.

1914 - Wybuch I wojny światowej. 25 września 1914 roku Krosno zajmują oddziały rosyjskie. 14 października do miasta wkroczyli Austriacy, by 8 listopada ustąpić przed Rosjanami pod dowództwem gen. Brusiłowa. 15 grudnia Krosno znowu znalazło się w rękach Austriaków, lecz od końca grudnia do maja 1915 rozpoczęła się ponownie okupacja rosyjska.

1915 - 8 maja wojska rosyjskie zostały całkowicie wyparte z terenów powiatu krośnieńskiego. W tydzień później miasto było wolne również od wojsk austriackich.

1918 - Miasto uzyskuje zgodę na budowę międlarnii i przędzalni lnu. Na bazie tej fabryki powstają późnię j Zakłady Przemysłu Lnianego w Krośnie, nazwane później "Krosnolen".

1919 - Rozpoczęcie budowy gazociągu. Gaz z kopalni Waterkeyna oświetlał miasto i budynki mieszkalne, szkoły, urzędy, instytucje miejskie. Dnia 24 lutego odbyło się pierwsze po 5-letniej przerwie posiedzenie Cechu Wielkiego. W pierwszej ćwierci XX wieku rzemiosło krośnieńskie grupowało się w trzech stowarzyszeniach przemysłowych: Cechu Wielkim, Cechu Masarsko-Wędliniarskim oraz Cechu Szewców i Cholewkarzy. W 1926 r. powstał czwarty a mianowicie Cech Stolarzy.

1920-1924 - Rozpoczęcie budowy zakładów wytwarzających szkło budowlane, późniejszych Hut Szkła.

1923 - Wprowadzenie oświetlenia elektrycznego na ulicach Krosna. Prace elektryfikacyjne rozpoczęto od ul. Zręckiej, gdzie zainstalowano 7 lamp.

1924 - Przyłączenie do Krosna wsi Krościenko Niżne i Białobrzegi. Obszar miasta osiągnął 2670 ha. W związku z ostrymi protestami ludności tych terenów do faktycznego połączenia doszło dopiero w 1926 r.
- Powstanie powiatowego Komitetu Wychowania Fizycznego pod przewodnictwem starosty krośnieńskiego E. Rappego. Z inicjatywy tegoż komitetu przystąpiono niebawem do budowy stadionu sportowego, otwartego w 1928.

1928 - Rozpoczęcie budowy Zakładów Gumowych "Wudeta".
- Od 8 września do 24 grudnia ukazywało się pismo Powiatowego Związku Legionistów i BBWR "Głos Krośnieński" redagowane przez Józefa Krukierka.
- Powstanie Klubu Sportowego RKS "Krośnianka".

1932 - W dwu salach Pałacu Biskupiego założono archiwum miejskie. Uporządkowaniem zbiorów archiwalnych zajął się prof. E. Pudełko. Zapoczątkowano tym samym tworzenie obecnego Muzeum.
- 23 października odsłonięto pomnik Ignacego Łukasiewicza autorstwa Jana Raszki.
- Dnia 12 czerwca otwarto lotnisko. Projekt lokalizacji powstał na posiedzeniu Rady Miejskiej 29 listopada 1928. W 1938 przeniesiono tu Szkołę Lotniczą z Bydgoszczy.

1937/38 - W miejsce zlikwidowanych ustawą szkolną z roku 1932 seminariów nauczycielskich powołano Liceum Pedagogiczne, przekształcone 31 maja 1960 r. w Studium Nauczycielskie.

1939 - 8 września zmotoryzowany oddział wojsk niemieckich zajmuje Krosno. Jesienią powstaje organizacja konspiracyjna Młoda Polska pod dow. Z. Soboty. W roku 1940 podporządkowała się ZWZ. Pod koniec roku zawiązano SZP, która wkrótce weszła w skład ZWZ. Organizatorem i pierwszym komendantem obwodu był por. rez. J. Cząstka ps. "Kotwicz".

10-11 września 1944 - finał walk o Krosno. Do miasta wkroczyły wojska radzieckie. W wyniku 3-dniowych walk wiele zakładów przemysłowych i budynków mieszkalnych legło w gruzach.

1945 - Powstanie Państwowej Stacji Traktorów i Maszyn Rolniczych, późniejszej Fabryki Amortyzatorów "Polmo".
- Reaktywowanie Gimnazjum Naftowego będącego kontynuacją Szkoły Górniczej założonej w Bóbrce w roku 1875, przekształconego w roku 1950 na Technikum Przemysłu Naftowego.

1946 - Z niewielkiego prywatnego przedsiębiorstwa szewskiego powstaje Fabryka Obuwia Sportowego "Fabos".

1948 - Powstaje Zakład Przetworów Owocowo-Warzywnych.

1954 - Otwarcie Muzeum Ziemi Krośnieńskiej PTTK, od 1975 roku Muzeum Okręgowego.

1958 - Powstanie Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej.

1975 - W ramach nowego podziału administracyjnego kraju Krosno zostaje stolicą województwa.

1982 - Powstanie Biura Wystaw Artystycznych.

1990 - Otwarcie Muzeum Rzemiosła.

1990 - Powstaje Nauczycielskie Studium Języków Obcych.

1992 - przeniesienie z Miejsca Piastowego do Krosna powstałego w 1979 r. Liceum Sztuk Plastycznych im. Tadeusza Brzozowskiego.
- Otwarcie Kolegium Nauczycielskiego im. prof. Stanisława Pigonia.

10 czerwca 1997 - W mieście przebywa Papież Jan Paweł II. W trakcie Mszy Św. na krośnieńskim lotnisku zostaje kanonizowany bł. Jan z Dukli. Papież dokonuje także poświęcenia kościoła pw. Św. Piotra i Św. Jana z Dukli.

1 stycznia 1999 - Reforma administracyjna kraju. Likwidacja województwa krośnieńskiego. Miasto Krosno otrzymuje prawa powiatu, utworzono także powiat krośnieński obejmujący tereny dziewięciu okolicznych gmin.

1999 - Utworzenie Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Krośnie.

2001 - Powstaje Stowarzyszenie "Krosno tętniące życiem"

2002 - Uruchomienie Krośnieńskiego Portalu Internetowego

Oprac. Katarzyna Laskoś-Źrebiec, Urząd Miasta, portal