Zabytki Krosna

Kościół i klasztor OO. Kapucynów

Kościół i klasztor OO. Kapucynów. Plac Konstytucji 3-go Maja

Poza murami starego miasta, przy dawnym trakcie węgierskim usytuowany jest kościół i klasztor OO. Kapucynów, sprowadzonych do Krosna w roku 1753, staraniem wojewody krakowskiego, hetmana koronnego Jana Klemensa Branickiego.

Pierwotnie kapucyni osadzeni zostali przy nieistniejącym teraz kościele św. Jakuba. W latach 1755-1770 wzniesiono na obecnym miejscu kaplicę i prowizoryczne pomieszczenia dla zakonników. Od roku 1771 rozpoczęto budowę kościoła, konsekrowanego w roku 1811. Fundatorami świątyni wznoszonej według planów Innocentego Bartha - kapucyna byli: Jan Klemens Branicki, bracia Jaworscy, Adam Ignacy Lewicki i Innocenty Barth.

Kościół murowany z ciosów piaskowca jest jednym z najpóźniejszych przykładów architektury barokowej. Jednonawowy, z krótkim jednoprzęsłowym prezbiterium zamkniętym ścianą prostą i dwoma przedsionkami po bokach, posiada dodatkowo od strony pd.-zach. kaplicę. Fasada kościoła ukończona w roku 1781 jest dwukondygnacyjna. Na osi fasady, ponad dobudowaną później kruchtą, umieszczono półkoliście zamkniętą płycinę z malowidłem z I poł. XIX wieku, przedstawiającym Chrystusa na Krzyżu. Wnętrze kościoła pokryte jest iluzjonistyczną polichromią wykonaną, w roku 1809 przez krośnieńskich malarzy Antoniego Smuglewicza i Andrzeja Kucharskiego. Poprzez barokowo-klasycystyczne elementy iluzjonistyczne potraktowanej architektury i "otwarcie" sklepienia na niebo, twórcy starali się o pogłębienie przestrzeni. Nastawa ołtarza głównego wykonana została w roku 1879 przez Stanisława Janika - snycerza krośnieńskiego i Romualda Łapczyńskiego z Krakowa. W jej strefie środkowej umieszczono barokowy krucyfiks z II poł. XVIII w. W trójprzęsłowej nawie, w strefach między pilastrami, głębokie wnęki arkadowe mieszczą ołtarze boczne, wykonane również przez S. Janika w latach 1896-99. W nastawach umieszczono współczesne im obrazy, po stronie lewej: Matka Boska Niepokalanie Poczęta wykonany przez Jana Kruszyńskiego - malarza lwowskiego, w zwieńczeniu św. Piotr, Wizja św. Franciszka - wykonany przez Jana Tabińskiego, w zwieńczeniu również św. Piotr. Po stronie prawej św. Antoni, w zwięczeniu św. Maria Magdalena, oraz św. Feliks, w zwięczeniu św. Florian, wszystkie malowane przez Jana Tabińskiego. Wśród elementów wyposażena kościoła zasługujących na uwagę wymienić należy kropielnice z czarnego marmuru (pocz. XIX w.), rokokowy krzyż procesyjny, tablice epitafijne, naczynia liturgiczne z XVIII i XIX w., ornaty z II poł. XVIII w., wykonane techniką gobelinową w manufakturze Romerów w Bieździadce.

Wnętrze kościóła OO. Kapucynów

Od strony północnej do kościoła przylega budynek klasztorny wznoszony równocześnie ze świątynią. Skrzydło pn.-zach. dobudowano w roku 1853 staraniem prowincjała kapucynów ojca Józefa Krzysika, pod kierunkiem budowniczego Tomasza Jaźwickiego. Klasztor złożony jest z trzech skrzydeł usytuowanych wokół prostokątnego wirydarza. W skrzydle pd.-wsch., na osi kościoła, mieści się zakrystia i chór zakonny z biblioteką na piętrze, przebudowany z pierwotnej kaplicy wznoszonej w latach 1755-1770. Chór zakonny, podobnie jak nawa kościoła dekorowany jest barokowo-klasycystyczną polichromią typu iluzjonistycznego, wykonaną przez A. Smuglewicza i A. Kucharskiego. W budynku klasztornym znajduje się kilkanaście obrazów pochodzących z XVIII i XIX w. Zabudowania klasztorne otacza, obecnie mocno okrojony, ogród zamknięty murem, założony współcześnie z klasztorem.

Przed kościołem wyodrębniono prostokątny dziedziniec otoczony i murem kamiennym, od frontu zamknięty półkoliście. We wnękach bocznych odcinków muru umieszczono obrazy stacji Męki Pańskiej, wykonane przez krośnieńskiego malarza Papużyńskiego na pocz. XX w.

• Lista zabytków